Sağlık primi eziyeti

3 AYRI KURUMA BAŞVURU
Tezel’e göre, primin tutarının ne olduğunu öğrenmek ve ödemek için vatandaşlar SGK, kaymakamlık, bankaya uğramak zorunda kalacak. Kişinin geliri 212 lira 90 kuruş ile 638 lira 70 kuruş arasında ise, bir aylık primi 25 lira 50 kuruş. Yani günlüğü 1 YTL diyebiliriz. Bu 3 günlük için yaklaşık 3 YTL. Kişinin geliri 1.270 YTL’den çoksa, bu durumda aylık ödeyeceği rakam, 154 YTL olacak. Onun da 3 günlük pirim karşılığı, 15 YTL olacak ama kurum, kaymakamlık ve bankada ödeme için 3 gününü harcamak zorunda kalacak. Tezel yasanın getirdiklerini şöyle anlattı:

ÜCRETSİZ İZİN ALANLAR GSS PRİMİNİ KENDİ ÖDEYECEK
“5510 sayılı sosyal güvenlik reform kanununun 88. maddesi, “Genel Sağlık Sigortası primi ayda 30 günden az olamaz” diyor. Bu anlamda SSK’lı çalışan, Bağ-Kur’lu çalışan, memur olarak çalışanların primlerini işverenleri ödediği için ayda 30 günden az GSS primi ödendiğinde, kişi kendisi bunu 30 güne tamamlamak zorunda.

SGK DA VATANDAŞ DA HABERSİZ
Vatandaşlarımız 5510 sayılı Sosyal Sigortalılar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’ndan henüz bihaberler. Oysa milletvekilleri ve turistler hariç, ülkenin tamamı Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamına 1 Ekim günü girdi. Sosyal Güvenlik Kurumu da memurlarını talimatlandıramadığı için, memurlar da vatandaşlara bu konuda gerekli bilgiyi veremiyorlar. Bırakın vatandaşlarımızı, Sosyal Güvenlik Kurumu çalışanları da kendi haklarından haberdar değiller şu anda. Şu anda da birçok genelge, yönetmelik ve tebliğ çıkmamış durumda bekliyor.

İŞ İŞTEN GEÇMİŞ OLACAK
Vatandaşlar ancak hastalanınca hastane kapısına gittiğinde durumun farkına varacak. Hastanede diyecekler ki, “Sosyal Güvenlik Kurumu’nun kapsamında provizyon istedik, provizyon yok” diyecekler. O da, ‘Benim SSK’m yok ki?” diyecek. Senin SSK’n olması gerekmez. Bütün vatandaşlarımız GSS kapsamındadır’ bilgisini aldıktan sonra, kafasında bir ışık çakacak ama, iş işten geçmiş olacak. Artık tedavi masraflarını kendi cebinden ödemekle mükellef olduğunu anlayacak.

PRİM ÖDEMEYEN PARAYLA MUAYENE OLABİLECEK
Vatandaşlar hastalandıklarında, hastaneye gittiklerinde eskiden olduğu gibi ceplerinden ödeyerek muayene olabilecekler, çünkü bilgili değiller. Bilgili olsalardı, 1 Ekim’den itibaren herkesin GSS kapsamında prim ödeme mükellefi olduğunu, prim ödeme mükellefliğinden kurtulmanın tek yolunun yeşil karta müracaat edip aylık gelirlerinin kişi başı 212 lira 90 kuruştan az olduğunu belgelemeleri gerektiğinin farkında olurlardı. Şu anda vatandaşlarımız ne GSS’den haberdar, ne de GSS kapsamında prim ödeyerek sağlık yardımı alabileceklerinin farkındalar.

PRİM HASTANEYE DE ÖDENMEYECEK
Primleri hastanelerde ödeme imkânı da yok. Kimlerin kaç lira pirim ödeneceğinin belirlenmesi gerekiyor. Asıl sorun burada. Kişilerin kişi başına düşen gelirlerinin tespitinin yapılması gerekiyor. “Ben tespit yaptırmayacağım, en yüksek rakam olan kişi başı 154 YTL’den prim ödeyeceğim” diyorsanız o ayrı. O halde gidip kişi başına 154 YTL’den prim ödeyip, GSS sigortalısı olup sağlık harcamalarını GSS’den karşılatma imkânları var. Ama vatandaşımız bundan da haberdar değil.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILAR DA ÖDEYECEK
Öte yandan isteğe bağlı sigortalılar da bundan sonra prim ödeme mükellefi olduklarının da farkında değiller. Örneğin son günlerde bana en çok sorulan soru şu: “Ben eşimden, çocuğumdan, ailemden sağlık yardımı alıyorum. Bugüne kadar isteğe bağlı sağlık yardımı ödememiştim. Bundan böyle ödeyecek miyim?”. Yanıtı şu: Evet, ödeyeceksiniz. Şu anda en düşük ödeme miktarı 204 YTL. İnsanlarda hafif isyan vari tavırlar oluşmaya başlıyor. Çünkü, “Ben ödemek istemiyorum, bu kazanılmış haklara aykırı”şeklinde tepkiler geliyor.

İŞSİZ KALANLARIN DURUMU FARKSIZ
Kişi işten atıldı, işsiz kaldı diyelim. İşsiz kaldığı dönem boyunca da ayda 30 gün GSS primini ödemek zorunda. Yine kişi işsizdi zaten diyelim o da 30 gün geçse prim ödemek zorunda. Yani ülkemizde herkes ayda 30 gün GSS primi ödemek zorunda.

DOĞUM SONRASI ÜCRETSİZ İZİN ALAN DA...
Şu an memurları ayıralım, çünkü memurlar 3 yıl sonra GSS’ye girecekler. Bağ-Kur’lular ve SSK’lılar girecek. SSK’lı çalışan eski kanuna göre SSK’lı yeni kanuna göre 4A’lı çalışanlar, ücretsiz izin alsalar dahi bu GSS primini ödemek zorundalar. İster doğum sonrası olsun, isterse ay içinde ev taşımak için, tarlasına gidip ekin biçmek için veya elektrik parasını yatırmak için işverenden aldıkları 3-5 günlük ücretsiz izinlerin GSS primlerini her ay takip eden ayın sonuna kadar ödemek zorundalar.

3 GÜN ÜCRETSİZ İÇİN 3 YTL PRİM ÖDENECEK
Eğer kişinin geliri 212 lira 90 kuruş ile 638 lira 70 kuruş arsında ise, bir aylık primi 25 lira 50 kuruş. Yani günlüğü 1 lira diyebiliriz. Bu 3 günlük için yaklaşık 3 YTL prim ödeyecek. Vatahdaşların bu işlemleri 1 günde yapabileceklerini sanmıyorum. Kaymakamlıklara gidip bu işlemlerin bir günde yapılabileceğini sanmıyorum. Çünkü kaymakamlıklarda bunla ilgili bir hayli sıra olacak. Bu reformun en kötü yanlarından bir tanesi bu. Sosyal Güvenlik Kurumu bunu görmezden geliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu bununla ilgili olarak daha genelge bile yayınlamadı. Sanırım önümüzdeki Mart ayında seçim ve seçimlere giderken nüfusun yarısının tepkisini çekmekten korkuyorlar.

GELİR 1.270 LİRADAN ÇOKSA
Kişinin geliri 1.270 liradan çoksa, bu durumda aylık ödeyeceği rakam, 154 YTL olacaktır. Onun da 3 günlük pirim karşılığı, 15 YTL olacaktır. O da çok değil ama bunun için vatandaş kaymakamlığa gidecek, bankaya sıraya girecek, para ödeyecek. Yani 3 günlük primi ödemek için işverenden 3 gün daha izin alması gerekecek. Çünkü önce kaymakamlığa gidip gelir tespiti yaptırılacak, sonra Sosyal Güvenlik Kurumu’nda ödeyeceğiniz prim tahakkuk ettirilecek, tahakkuktan sonra da bankaya gidip prim ödenecek. Yani üç günlük prim ödemek için üç gün daha izin alınacak işverenden.

PRİMİN EKSİK OLUP OLMADIĞI İNTERNETTEN TAKİP EDİLECEK
Bu çok zor bir şey. İşverenler çalışanları bunu takip edebilsinler diye aylık prim bilgilerini 30’una kadar veriyorlardı. Bundan böyle ayın 23’üne kadar verecekler. Örneğin Ekim ayının bildirgesini Kasım ayının 23’ünde SSK’ya gönderecekler. 23 ile 30’u arasındaki dönemde de işçi internete girip, işveren geçen ay benim için ne kadar prim ödemiş diye bakacak, eksiği varsa o eksiği gidip bankaya ödeyecek. Ne kadar prim ödeyecek diye sorarsanız, yine kaymakamlıklara gidip gelir tespiti yaptıracaklar. Aylık gelirine göre 25 YTL, 75 YTL veya 150 YTL GSS primi ödeyecek.

YASANIN EN KÖTÜ YANI...
SSK’lı, Bağ-Kur’lu ve memur olarak çalışanların da, ayda 30 günden az GSS primi ödendiğinde önce kaymakamlıkta gelir tespiti, ardından da bankalarda sıraya girip GSS primi ödemek zorunluluğunu öğrendikten sonra tepki göstereceklerini düşündüklerinden sanırım, Sosyal Güvenlik Kurumu bu konuda sağır ve dilsizi oynuyor şu anda. Nisan’dan sonra da diyeceklerdir ki, geçmiş 6-8 aylık -kaç aylık prim borcu varsa-, gecikme zammı şu kadar deyip gidin ödeyin diyeceklerdir. Çünkü Kanun’un 88. maddesi, “GSS primi ayda 30 günden az olamaz” diyor. Bu kanunun her tarafı kötü ama burası en kötü yeri.”