Ecz. AYSU KÖSEL
Öksürük, bir çok üst solunum yolu hastalığında var olan bir koruyucu refleks semptomdur. Genellikle kuru öksürüklerin tedavisi için antitussifler tercih edilmektedir. Fakat, günümüzde oluşan bilinçli toplum, bilinçli ebeveynler ilaçların oluşturduğu ilaca karşı olan bağışıklığın artmaması adına bitkisel ekstraktlardan elde edilmiş antitussifleri tercih etmeye başlamıştır. Öksürüklerin giderilmesi için geleneksel yöntemlerde de mevcuttur. Günümüzde ise geleneksel yöntemler ile bilimin buluştuğu takviye edici gıdalar eczane raflarında yerini almaktadır.
Peki nedir bu geleneksel yöntem?
Geleneksel yöntemlere göre bal, tarçın, zencefil, zerdeçal, kekik gibi ürünlerden bir karışım oluşturulur ve boğaz yumuşatılıp rahatlatılır. Çok eskiden beri yapılan bu karışımdaki her bir ürünün günümüzde antitussif etkisi ispatlanmıştır.
Bu ekstraktların görevi nedir?
Bal: Yüzyıllardır tıbbi tedavilerde kullanılmış olup içerisinde bulundurduğu şeker, amino asit, vitamin, trans elementler ve antioksidanlarca zengindir. Antienflamatuar, antiviral, antibakteriyel kaynaklı öksürüklerde kullanılmaktadır. 2018’de yapılan Cochrane çalışmasında plasebo ve bal karşılaştırılmıştır. Balın plaseboya oranla öksürük üzerindeki başarısının çok daha üstün olduğu görülmüş olup öksürük azaltmada kullanılan dekstrometorfan’a ile denk etkisi gözlemlenmiştir ve bitkisel temelli karışımların öksürük ilaçları ve şuruplarına göre daha az yan etki görüldüğü de raporlanmıştır.
Tarçın: Antimikrobiyal, antifungal ve antienflamatuar etkiye sahip olup solunum yolundaki mukozal tahrişi azaltarak öksürüklere karşı etki gösterdiği ispatlanmıştır.
Zencefil: Zingiber officinale Rosc. Genellikle Ayurveda’da alerjik rinit, sinüzit, öksürük, grip, ateş gibi hastalıkların azaltılmasında kullanılmaktaydı. Siddha’da öksürük, ağrı gibi rahatsızları yatıştırmada tercih edilmekteydi. Zencefil öksürük, mukusun atımı ve boğazın yumuşatılması için en popüler kürdür.
INF-β salgılarını uyarıp, virüsün hücreye bağlanmasını önleyerek rhinovirüsleri inhibe etmesi, mukozal yapılar arasında bulunan viral enfeksiyona karşı koymakta ve antienflamatuar etkisi ile mukusu inhibi eder. Bu sayede zencefilin hem tedavi hem de koruyucu vasfı bulunmaktadır.
Kekik: Thymus vulgaris L. genellikle solunum yollarında kullanılan bir bitkidir. Kekik yapraklarından elde edilen ekstrakt öksürüğün rahatlatılmasında ve kısa dönem bronşitte etkisi görülmüştür. Yapraklarda bulunan flavonoidler sayesinde oluşan öksürüğün, inflamasyonun azaltımasında, boğazdaki kaslarda rahatlamayı sağlar. Monoterpenlerden bir araya gelen yapısı, timol ve tuyanol’ler sayesinde solunum yolları rahatsızlıklarında antiviral, antibakteriyel ve antienflamatuar etki gösterirken ayrıca da önleyici görev ve mukoza kaynaklı tahrişi de azaltıcı etkisi bulunmaktadır.
Zerdeçal: Zerdeçal yani diğer adı ile Kurkumin yüzyıllardır ayuverdik ve çin sistemlerinde kullanılmakta olan bir bitkidir ve son 30 yıl içerisinde yapılan çalışmalarla da bu etkinliği desteklenmektedir. Kurkumin tüketimine bağlı olarak kronik hastalık insidansında ciddi düşüşler gözlenmekte olup raporlanmıştır. Batılı tıp sisteminde ise kurkumin’in antienflamatuar ve antioksidan etkileri için son 10 yılda geniş çaplı bir çalışma görülmektedir. Zerdeçal polifenolik bir bileşik olduğu için anti-mikrobiyal ve anti-oksidan etki gösterir. Anti-mikrobiyal etkisi sayesinde bakteri ve virüslerde inhibe edici etki gösterir. Curcuma longa solunum yolları hastalıklarıda inhibitör, oksidan üzerinde ise biyobelirteç ve immünomodülatör etkiye sahiptir.
Enflamasyon, kronik hastalıklarla ilişkili olup bu hastalarda antienflamatuar ilaç yani steroid ve NSAIDs (aspirin, ibuprofen gibi) ilaçlar kullanılmaktadır. Fakat uzun dönem kullanımda yan etkileri görülmektedir. Kurkumin çoklu proinflamatuar yolu inhibe etmesi, fitokimyasal, çeşitli kronik hastalıkta önleyici olması ve tedavisi olabileceği düşünülmektedir.
Yetişkin ve çocuklarda normal şartlarda öksürük için kullanılan ilaçlarda yan etkiler görülebilir ve kullanıldıkça vücutta farmakodinamik/farmakokinetik dengeyi etkileyip ilaca olan direnci arttırabilirken bitki ekstraktlarından elde edilen Betamega Tussi gibi ürünler takviye edici gıda olup yetişkinlerde ve çocuklarda kullanımı gönül rahatlığı ile tavsiye edilmektedir.
REFERANSLAR
Lam, S., Homme, J., Avarello, J., Heins, A., Pauze, D., Mace, S., Dietrich, A., Stoner, M., Chumpitazi, C. E., & Saidinejad, M. (2021). Use of antitussive medications in acute cough in young children. Journal of the American College of Emergency Physicians open, 2(3), e12467. https://doi.org/10.1002/emp2.12467
Pasupuleti Visweswara Rao, Siew Hua Gan, "Cinnamon: A Multifaceted Medicinal Plant", Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, vol. 2014, Article ID 642942, 12 pages, 2014. https://doi.org/10.1155/2014/642942
Chang JS, Wang KC, Yeh CF, Shieh DE, Chiang LC. Fresh ginger (Zingiber officinale) has anti-viral activity against human respiratory syncytial virus in human respiratory tract cell lines. J Ethnopharmacol. 2013 Jan 9;145(1):146-51. doi: 10.1016/j.jep.2012.10.043. Epub 2012 Nov 1. PMID: 23123794.
Shergis JL, Wu L, May BH, Zhang AL, Guo X, Lu C, Xue CC. Natural products for chronic cough: Text mining the East Asian historical literature for future therapeutics. Chron Respir Dis. 2015 Aug;12(3):204-11. doi: 10.1177/1479972315583043. Epub 2015 Apr 21. PMID: 25901012.
Review on Thymus vulgaris Traditional Uses and Pharmacological Properties Prasanth Reddy V1*, Ravi Vital Kandisa1, Varsha PV1 and Satyam S2 1Department of Biotechnology, GITAM Institute of Technology, GITAM University, Visakhapatnam, India2Department of Biotechnology, Mahatma Gandhi University, Nalgonda, India doi.org/10.4172/2167-0412.1000164
Parham, S., Kharazi, A. Z., Bakhsheshi-Rad, H. R., Nur, H., Ismail, A. F., Sharif, S., RamaKrishna, S., & Berto, F. (2020). Antioxidant, Antimicrobial and Antiviral Properties of Herbal Materials. Antioxidants (Basel, Switzerland), 9(12), 1309. https://doi.org/10.3390/antiox9121309
Sultana, S., 2016. [online] Available at: [Accessed 18 March 2022].
Aggarwal BB, Harikumar KB. Potential therapeutic effects of curcumin, the anti-inflammatory agent, against neurodegenerative, cardiovascular, pulmonary, metabolic, autoimmune and neoplastic diseases. Int J Biochem Cell Biol. 2009 Jan;41(1):40-59. doi: 10.1016/j.biocel.2008.06.010. Epub 2008 Jul 9. PMID: 18662800; PMCID: PMC2637808.
HosseinBoskabady, M., 2020. [online] Available at: [Accessed 18 March 2022]
