Yasa çıktı, kobaylık önünde engel kalmadı
TBMM, “Biyotıp Araştırmalarına İlişkin İnsan Haklan ve Biyotıp Sözleşmesine Ek Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı”nı kabul etti.
TBMM, “Biyotıp Araştırmalarına İlişkin İnsan Haklan ve Biyotıp Sözleşmesine Ek Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı”nı kabul etti. Tasarıda kobaylığa yasal düzenleme getirildi. Hamile kadınlar ve tutuklular da koşullar yerine gelirse kobay olabilecek.
Meclis, sağlık alanında insan hakları ve saygınlığı aleyhine araştırma yapılmasını engellemek ve araştırmaya katılan insanların korunmasını sağlamak üzere düzenlemeler getiren “Biyotıp Araştırmalarına İlişkin İnsan Haklan ve Biyotıp Sözleşmesine Ek Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı”nı kabul etti.
Sözleşmeye göre, hamile bir kadın üzerinde araştırma, onun sağlığına veya embriyo, fetüs ya da doğumdan sonra çocuğuna doğrudan bir fayda sağlama potansiyeline sahip değilse, ancak diğer embriyo, fetüs veya çocuklara veya diğer kadınlara üreme sağlığı konusunda azami faydalı sonuçların elde edilmesine katkıda bulunma amacı taşımakta ise, üzerinde araştırma yapılan bireyin rızası ile yapılabilecek. Ayrıca karşılaştırabilir etkinlikte araştırma, hamile olmayan kadınlar üzerinde yapılamıyor ise ve araştırma en az düzeyde risk ve külfet taşımakta ise hamile kadınlar üzerinde araştırma yapılabilecek.
Yine sözleşmeye göre kanunun özgürlüğü kısıtlanmış olan kişilerle yapılacak araştırmaya izin verdiği durumlarda, bu kişiler, sağlıklarına doğrudan faydası olmayacak araştırmalara ancak karşılaştırabilir etkinlikte araştırma, özgür olmayan kişilerin katılımı olmaksızın yapılamıyorsa katılabilecek. Ayrıca araştırmanın, özgürlükten mahrum kişilere fayda sağlayabilecek sonuçların azami düzeyde sağlanmasına katkıda bulunma amacında olması, araştırmanın, beraberinde asgari risk ve külfet getirmesi gerekiyor.
Biyolojik ve tıbbi gelişmelerin suistimaline karşı bir dizi temel esas ve yasaklamalar getirerek insan haysiyetini, haklarını ve özgürlüklerini korumak amacıyla düzenlenen “Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi: İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi”ne daha önce imza atan Türkiye, insan hakları ve saygınlığı aleyhine araştırma yapılmasını engellemek ve araştırmaya katılan insanların korunmasını sağlamak üzere düzenlemeler getiren ek protokolü de Meclis’ten geçirdi.
Hamile ve mahkumlar üzerinde deney yapılabilecek
- Hamile bir kadın üzerinde araştırma, onun sağlığına veya embriyo, fetüs ya da doğumdan sonra çocuğuna doğrudan bir fayda sağlama potansiyeline sahip değilse, ancak aşağıdaki ek şartlar karşılandığında yapılabilir: araştırma diğer embriyo, fetüs veya çocuklara veya diğer kadınlara üreme sağlığı konusunda azami faydalı sonuçların elde edilmesine katkıda bulunma amacı taşımakta ise; karşılaştırabilir etkinlikte araştırma, hamile olmayan kadınlar üzerinde yapılamıyor ise araştırma en az düzeyde risk ve külfet taşımakta ise.
- Araştırma emziren bir kadın üzerinde yapılıyor ise, çocuğun sağlığı üzerine olabilecek her türlü yan etkinin önlenmesi hususunda özel ihtimam gösterilir.
- Kanunun özgürlüğü kısıtlanmış olan kişiler ile yapılacak araştırmaya izin verdiği durumlarda, bu kişiler, sağlıklarına doğrudan faydası olmayacak araştırmalara ancak aşağıda belirtilen ek koşullar sağlanmak kaydıyla katılabilirler: karşılaştırabilir etkinlikte araştırma, özgür olmayan kişilerin katılımı olmaksızın yapılamıyorsa, araştırmanın, özgürlükten mahrum kişilere fayda, sağlayabilecek sonuçların azami düzeyde sağlanmasına katkıda bulunma amacında olması; araştırmanın, beraberinde asgari risk ve külfet getirmesi.
- Biyotıbbi araştırma esnasında elde edilen herhangi bir kişisel bilgi, gizli tutulur ve özel hayatın korunması ile ilgili kurallar ışığında değerlendirilir.
- Araştırmaya katılmaktan dolayı zarara uğrayan kişi, kanunla öngörülen koşullar ve usuller uyarınca adli tazmin talep etme hakkına sahip olacak.
