Dünya Sağlık Örgütü 2011 İlaçta Durum Raporu: Etkili Antibiyotik Sayısı Gün Geçtikçe Azalıyor
Dünya Sağlık Örgütü, 2011 yılı Dünya İlaçta Durum Raporu’nu yayınladı. Dünya çapında ilaç kullanımı ve ilaç kullanımının dünya nüfusunun sağlığına etkisi konusunda önemli bilgiler içeren raporun akılcı ilaç kullanımına ayrılan bölümünde antibiyotik kullanımına özellikle vurgu yapılıyor. Gelişmekte olan ve geçiş ekonomisi dönemindeki ülkelere özellikle dikkat çekilen raporda, akılcı olmayan/irrasyonel ilaç kullanımının küresel bir sorun olduğunun altı çiziliyor.
Gelişmekte olan ülkelerde ve geçiş dönemindeki ülkelerde birinci basamak sağlık hizmeti veren kamuya ait sağlık kurumlarında hastaların %40’ından azının, özel sektörde ise hastaların sadece %30’unun standart tedavi kurallarına göre tedavi edildiği belirtiliyor.
Bunun yanı sıra, hastaların tedavi rejimine uyumu dünya çapında %50 oranındayken, gelişmekte olan ülkelerde ve geçiş ülkelerinde de hastaya ilaç verme işlemlerinin %50’sinde hastaya bilgi verilmediği veya ilaca ilişkin bilgilendirmenin yetersiz olduğu vurgulanıyor.
Raporda antibiyotiklerin tüm dünyada yanlış ve gereğinden fazla kullanıldığına işaret ediliyor.
Avrupa’da bazı ülkelerde aynı hastalık profiline sahip diğer ülkelerle karşılaştırıldığında kişi başına üç kat daha fazla antibiyotik kullanıldığı belirtiliyor. Rapora göre akut viral üst solunum yolu enfeksiyonları ve viral ishal vakalarının yaklaşık yarısında uygun olmayan bir biçimde antibiyotik kullanılıyor.
Bunun yanı sıra, rapora göre, antibiyotik direncinin artmasına rağmen yeni nesil antibiyotik geliştirmeye yönelik çalışmalar oldukça durağan bir seyir izlemekte. Bu durum ciddi bir sorun teşkil ediyor çünkü bilindik infeksiyöz hastalıklarda antibiyotikler etkisiz hale geliyor. Bunu yanı sıra gelişmiş ülkelerde ameliyat ve kemoterapi gibi durumlarda da antibiyotiklerin kullanıldığı düşünüldüğünde mevcut antibiyotiklere karşı gelişen direncin yaratabileceği sorunların ciddiyeti daha da belirginleşiyor.
Ayrıca raporda, etkili antibiyotik kullanımının sınırlı ve doğru kullanım anlamına geldiği düşünüldüğünde hem gelişmekte olan ülkelerde hem de gelişmiş ülkelerde antibiyotiklerin uygun olmayan bir biçimde ve yanlış kullanıldığı tespiti yer alıyor. Doktorlar esasında antibiyotiğe ihtiyacı olmayan hastalara antibiyotik yazıyor. Buna bağlı olarak hasta tedaviye uyum sağlamayarak antibiyotik direnci riskini arttırıyor. Antibiyotiklerin üçte ikisi denetime tabi olmayan özel sektör tarafından reçetesiz satılıyor. Antibiyotiklerin OTC olmadığı ülkelerde bile hastalar reçetesiz antibiyotik alabiliyor. Ancak antibiyotik alan hastaların çoğunluğu ilacı alması gereken dozajda almıyor.
Raporda örnek olarak sunulan araştırmanın sonuçları bu durumu daha iyi ortaya koyuyor. Antibiyotiklere ilişkin dünya çapında 11 ülkede yapılan bir araştırmada, akut topluluk enfeksiyonları için antibiyotik alan hastaların %22,3’ünün tedaviyi bitirmediği tespit edilmiş.
Ancak, tedaviye uyum ülkeler arasında değişiklik arz etmekte. Asya ülkeleri, Çin ve Japonya antibiyotik tedavisine uyumsuzluk en yüksek noktadayken, Avrupa ülkeleri olan İtalya ve Hollanda bu oran en düşük seviyede seyrediyor.
Aşağıdaki şekil antibiyotik kullanımının yüksek olduğu ülkelerde antimikrobiyal ilaç direncinin daha arttığını verilerle ortaya koyuyor:
Dünya Sağlık Örgütü, raporunda akılcı olmayan ilaç kullanımının küresel bir toplum sağlığı krizi olduğunu ancak bu soruna yeterince önem verilmediğini vurgulamaktadır. Bu alanda araştırmaya, politikalar geliştirmeye ve kurumsal bir mücadeleye yatırım yapılmadığı belirtilmektedir. Süpervizyon, denetim ve geri bildirim sistemlerinin geliştirilmesi ve desteklenmesi; halka ilaçlara ilişkin eğitimler verilmesi; lisans eğitimi içerisinde farmakoterapi alanında sorun odaklı eğitimin desteklenmesi; lisans vermede bir koşul olarak meslek içi sürekli eğitimin konulması gibi önlemler ise getirilen çözüm önerileri arasında.
Not: Burada akılcı olmayan ilaç kullanımına ilişkin bölümün akılcı olmayan antibiyotik kullanımı konusunda verdiği örneklere odaklanılmıştır. İlgili bölümün tamamına ve rapora http://www.who.int/medicines/areas/policy/world_medicines_situation/en/index.html bağlantısından ulaşabilirsiniz.
Dünyada Ne var Ne yok Nisan ayı Bülteni
