Eczacılıkta Yeni Sorun Alanı: “Yardımcı Eczacılık ve Çözüm Önerileri”
Eczacılık gündemini bu yıl meşgul edecek bir sorun alanı daha var; “Yardımcı eczacılık”.
Eczacılık Fakültesinde mesleğin doğrudan uygulama alanına yönelik bir anabilim dalının hocası olarak her gün çok sayıda genç eczacı adayının kaygılarıyla yüzleşiyorum.
Nedir bu yardımcı eczacılık ? ve ne gibi sorunlarla karşı karşıyayız bir bakalım.
Yardımcı eczacılık; 6197 Sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkındaki Kanunda değişiklik yapan ve 31.05.2012 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6308 Sayılı Kanunun 2.Maddesinde belirtilen hükümlere göre, Türkiye’de uygulanmasına ilk kez 2018 yılında başlanılacak, fakültelerden eczacı unvanı alarak mezun olanlardan serbest eczacılık yapmak isteyenler için zorunlu olarak yerine getirilmesi gereken kanuni bir yükümlülüktür.
6308 Sayılı Kanunda bu durum; “serbest eczane açmak veya serbest eczanelerde mesul müdür olarak çalışmak isteyen bir eczacı, en az bir yıl müddetle hizmet sözleşmesine bağlı olarak mesul müdür eczacı ile birlikte serbest eczanelerde yardımcı eczacı olarak çalışmak zorundadır. Hastane eczanelerinde veya ikinci eczacı olarak serbest eczanelerde en az bir yıl süre ile çalışanlar, yardımcı eczacı olarak çalışma şartını yerine getirmiş sayılır”, denilmektedir.
Yine 6308 Sayılı Kanunda; Yardımcı eczacıların, il sağlık müdürlüğü ve/veya bölge eczacı odalarının denetimlerinde üç kez eczanede görevi başında mazeretsiz olarak bulunmadığının tespiti hâlinde çalışma süresi kabul edilmez. Yardımcı eczacılara asgari ücretin bir buçuk katından, ikinci eczacılara da asgari ücretin üç katından aşağı olmamak üzere taraflarca belirlenecek ücret ödenir. Yardımcı eczacı ve ikinci eczacı çalıştırılması ile ilgili usul ve esaslar Türk Eczacıları Birliğinin görüşü alınarak Sağlık Bakanlığınca belirlenir, hükümleri yer aldığı görülmektedir.
Bu kanuna göre, 2013 yılında eczacılık fakültelerine girenler, bu yıl veya daha sonra mezun olduktan sonra eczane açabilmek veya mesul müdürlük yapabilmek için öncelikle ücret alt baremi belirlenmiş, işveren-çalışan ilişkisi içinde “yardımcı eczacı” veya “ikinci eczacı” sıfatıyla ön koşullu bir çalışma ilişkisi içine alınmışlardır.
Öte yandan, 6308 Sayılı Kanunda yardımcı eczacı çalıştıracak serbest eczacılar için zorlayıcı, bağlayıcı bir hüküm bulunmamaktadır. Kaldı ki, zorlu piyasa koşullarında ayakta kalmaya çalışan serbest eczane ekonomilerinin de bu ücretleri ödeme gücünün bulunmadığı da aşikârdır. Bu durumda yeni mezun genç eczacıların piyasanın rekabetçi çalışma koşulları içinde kendilerine dayatılacak “yasal ve etik olmayan” bazı uygulamalarla karşılaşmaları kaçınılmaz görünmektedir.
Gerekli alt yapı çalışmaları ve ön hazırlıkları yapılmadan sadece kâğıt üstünde yapılan düzenlemeler nedeniyle ve eczacılık piyasasının içinde bulunduğu sıkıntılı bir dönemden geçerken, son kurulan ve henüz öğrenci almayanlarla birlikte sayıları elliyi geçen eczacılık fakültelerinden mezun olan ve olacak binlerce genç eczacı 5 yıl okuduktan sonra serbest eczacılık yapabilmek için 1 yıl daha zorunlu ön çalışma yapacak serbest eczane bulabilmek için hangi etik dışı durumlara maruz kalacaklarını süreç içinde yaşayarak göreceğiz.
Akılcı çözüm önerileri hayata geçirilmeden başlatılacak her yeni uygulama eczacılık mesleği ve toplum sağlığı için yeni riskler ve sorunlar doğuracaktır. Bu bağlamda mesleki tecrübelerim ışığında halen alınabilecek önlemler, yapılabilecek düzenlemeler olduğunu düşünüyorum. Şöyle ki;
Çözüm Önerilerim
1)Serbest eczanelere yardımcı eczacı istihdamını sağlayacak “vergi indirimleri”,teşfikler vb. gibi mali destekler sağlanmalıdır.
2)Bilindiği gibi erkek eczacılar askerlik görevlerini Türk Silahlı Kuvvetlerinde mesleklerini yerine getirerek yedek subay eczacı olarak yapmaktadırlar. Zorunlu bir kamu görevi olan askerlik hizmetini yerine getirenler yardımcı eczacı olarak çalışmış sayılabilirler. Bu durumda genç kadın eczacılarımız için erkeklerden boşalacak yerlerde yardımcı eczacılık yapılabilecek daha fazla serbest eczane kalmış olacaktır.
3) Öte yandan, Kanunu bir zorunluluk olduğu için “kamu hastanelerinde yardımcı eczacılar için 1 yıllık geçici kadrolar açılabilir” ve bu görevlerini kamu hastanelerinde tamamlayabilirler. Yine “özel hastane eczanelerindeki” çalışmalarda yardımcı eczacılık yükümlüğüne sayılmalıdır.
Aydınlık bir mesleki gelecek ve sağlıklı bir toplum için tüm paydaşların işbirliği ve dayanışma içinde eczacıların çalışmaları önündeki tüm engelleri kaldırmaları gereklidir.
Dr.Öğr.Üyesi Bülent KIRAN
Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Eczacılık İşletmeciliği Anabilim Dalı Başkanı
e-posta:kiran.bulent@gmail.com
