Uzun bir süredir eczanelerimiz İl Sağlık Müdürlüğüne bağlı meslektaşlarımız ya da doktorlar tarafından denetlenirken eczanelerimizin geneli ve buzdolabı ilaçları için ısı ve nem ölçümlerini gösteren çizelgeler doldurmamız isteniyor ve bu çizelgeler kontrol ediliyor. Ola ki, belirlenen oranlar aşıldı ya da altına inildi ne olacak? Raflarımızda bulunan ilaçların ambalajlarının dayanma gücü ne kadar?
Belirlenen değerler eczanelerimizin geneli için 15-25 C arası ısı ve azami % 65 nem oranı, buzdolabında bulundurulan ilaçlar için de 2-8 C arası ısı değeri.
Bu değerler hangi değerlere kadar, ne kadar süre ile aşılabilir?
Gönül isterdi ki, örgütlerimiz bu konuda akademik çevrelerden bir görüş isteselerdi.
Ben dilim döndüğünce, edindiğim bilgiler doğrultusunda bu konuda biraz tespit yapayım. Yanlış bir anlatımım olursa özellikle hocalarımdan özür dilerim.
Özelliği olan ilaçlar haricinde kalan ilaçların oda ısısında saklanması isteniyor. Avrupa Farmakopesi oda sıcaklığını 15-25 C, Amerikan Farmakopesi 15-30 C olarak öngörüyor.
Dünya çapındaki stabilite testlerinin depolama koşullarına uydurulması amacıyla dünya 4 iklim kuşağına ayrılmış.
Isı C Nem %
- Ilıman iklim kuşağı 21 60
- Akdeniz yöresi iklim kuşağı (subtropikal) 26 65
- Sıcak-kuru hava iklim kuşağı 31 60
- Sıcak-nemli iklim kuşağı (tropikal) 31 70
Türkiye sıcaklık ortalaması ile orta kuşak, yani ılıman iklim ile subtropikal iklim kuşağı içinde yer almakta.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü web sayfasında yayınlanan 2013 Yılı İklim Değerlendirmesi (Şubat 2014) raporuna şöyle bir baktığımda;
2013 yılı ortalama sıcaklık 14,1 C hesaplanmış,
11 merkezde günlük maksimum ısı (Ağustos ayında) 40 C’nin üzerine çıkmış
2013 yılı yaz ortalama sıcaklığı 23,9 C hesaplanmış.
En düşük ortalama -15,4 C ile Sarıkamış’ta, en yüksek ortalama ise 33,8 C ile Cizre’de ölçümlenmiş.
Yine bir başka kaynakta; Türkiye’nin en sıcak ilinin yıllık ısı ortalaması 25,9 C, en nemli ilinin nem ortalaması 74,1 olarak belirtiliyor.
Stress sıcaklığı (en yüksek sıcaklıkların ortalaması) 37 C, en yüksek nem ortalaması %80 Bağıl Nem.
Görüldüğü gibi ülkemizin koşullarında oluşan ölçümler Sağlık Bakanlığı’nca baz alınan Avrupa Farmakopesi değerlerini çok uzun süreli olmasa da aşıyor.
Ve yine biliyoruz ki, oda sıcaklığında saklanması öngörülen ilaçlar 40 C’de en az altı ay stabil kalmak zorunda.
Yaz mevsimi bir, bilemedin iki ay haricinde bu yüksek sıcaklık ve nem derecelerine ulaşılmıyor. Büyük ihtimal, bu değerler göz önünde bulundurularak raflardaki ilaçlarımızın tamamına yakını üretimden itibaren iki yıl raf ömrü ile sınırlandırılmış. Satıldı satıldı, satılmadı tutanak tutup imhaya...
Üreticiden ilaç deposuna, oradan da eczanelerimize gelene dek en azından iki ay geçiyor. Ekonomik gerekçelerle çok fazla stoklu çalışan, rafında ilaç bekleten eczane de kalmadı gibi. Zaten zarar etmemek için hızlı stok döngüsü gerekli.
Kaldı ki artık hemen her eczanede iklimleme cihazı (klima) bulunmakta. Üstelik ilaçlar artık korunaklı ambalajlarda.
O halde buzdolabında saklanması zorunlu olan ilaçlar haricinde eczane geneli için çizelge düzenletilmesi biraz göstermelik mi kalıyor?
Bu yazıdan kesinlikle "ilaçlar en ilkel şartlarda saklansın, hastaya da öyle sunulsun" anlamı çıkarılmasın. Bizler bu konuda akademik eğitim almış kişileriz.
Ama eczane eczacısına da kimse ilkokul çocuğu muamelesi yapmasın.
İLETİŞİM
e.ciftci@eczacininsesi.com
Tel : 0212 5474746
https://twitter.com/#!/ECiftci1
https://www.facebook.com/#!/ertan.ciftci1
