İlaçta indirimi gerekçe gösteren ilaç firmaları toplu olarak eleman çıkarmaya başladı..
Yaklaşık 2 bin 500 kişinin işten çıkarıldığı sektörde 2012’nin ilk çeyreğine kadar rakamın 3 bini geçmesi bekleniyor
Yılın son çeyreğinde ilaca gelen fiyat indirimi ve artan iskonto oranlarından sonra kârlılıkları düşen ilaç firmaları acılarını çalışanlardan çıkardı.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun iskontolarda 1.5 milyar liralık geri adımından tatmin olmayan ilaç firmaları gerek müdürlerini gerekse sahada çalışan pazarlama ve satış elemanlarını yani mümessilleri toplu olarak işten çıkarmaya başladı.
Son iki ayda Deva 280, Nobel 150, Pfizer 250, Novartis 100, Abdi İbrahim 250, Aris 100, Merck&Sharp 60, Abdica 50 kişiyi işten çıkardı. Abott, Adeca, Bilim, Sanofi Aventis de işten çıkarma yapan firmalar arasında. Görüştüğümüz tıbbi mümessiller, yıl sonuna kadar işten çıkarmaların devam edeceğinin deklare edildiğini belirterek, "Firmalar tepki çekmemek için iş arama sitelerine eleman ilanı veriyor. Bu şekilde ’Performansa dayalı işten çıkarma’ deyip kendilerini haklı gösteriyorlar" iddiasında bulundular. Yapılan sektör araştırmaları ve iş ilanlarındaki artış 2012’de ilaç sanayiinde istihdam patlaması yaşanacağını öngörürken çalışanlardan aldığımız geri bildirimler bunun tam tersi yönde olduğunu gösteriyor. Öyle ki iki ayda firmaların çıkardığı eleman sayısı 2 bin 500’ü geçti. Yeni eklenecek firmalarla bu rakamın 2012’nin ilk çeyreğine kadar 3 bini de aşması bekleniyor.
Kararlar çalışan lehine çıkıyor
Şu sıralar mümessillerin tazminat alamadıkları taktirde başvurdukları ilk yöntem işe iade davaları. 2003 yılı itibariyle işçiye iş güvencesi sağlamak için düzenlenen 4857 no’lu kanunla işe iade davaları genellikle işçinin işine geri dönmesiyle sonuçlanırdı. Zamanla işçilerin işe iade davalarında tazminata yönelik taleplerinin ortaya çıkması sonrası işveren de işe almak yerine tazminat ödeme yoluna gitti. İşveren, 4 ayı boşta geçen 4 ay da tazminat olmak üzere 8 maaşa denk gelen tazminatlarla baş edemeyince bu kez de performans, işçi davranışları ve işletme gereklerine uyum maddelerini gerekçe göstererek davalarda taraf olmaya başladı. Ancak İş Mahkemeleri genellikle, çalışan lehine karar vermeye başlayınca bundan güç alan çalışan da işe iade davalarına yüklendi.
45 bin işe iade dosyası beklemede
İşe iade davalarının en yoğun olduğu sektörlerin başında da ilaç sektörü geliyor. Yargıtay 9. Hukuk Mahkemesi’nde 45 binin üzerinde işe iade dosyası var. 40 yıldır ilaç sanayii davalarına bakan Eras Hukuk Bürosu Sahibi ve İş Hukuku Uzmanı Avukat Ertürk Eras, işe iade davalarından 1-1.5 aydan önce bir karar çıkmasının mümkün olmadığını söyledi. "Yargıtay’da bekleyen yüzlerce dosyam var. En kısası bir yıllık. Uzun süren bu davalar maksadını aşıyor. Doğal olarak da dava açanın işe iade isteği kalmadığı için keyfi fesihlerin önlenmesine yönelik olarak açılan bu davalar amacına ulaşamıyor" diyor. Sektörde 25 binin üzerinde tıbbi mümessil çalışıyor. İşverenin işe iade davalarında en büyük kozu performans düşüklüğü ancak mahkemeler bu gerekçelere itimat etmeyip çalışan lehinde karar alıyor. Çünkü satış kotaları kişinin ulaşamayacağı boyutlarda. Performans gerekçeli davalarda işverenin kazandığı dava oranı yüzde 2’yi geçmiyor. Durum böyle olunca davranışları ve işletme gerekliliklerine uyumu gerekçe göstererek davalara katılan işverenin savunma konuları ise; arkadaşlarıyla geçimsizlik, işe geç gelme, yöneticiye saygısızlık ve hakaret, firmayı zorlayan ekonomik nedenler... Zaten son dönemde ilaç indirimleriyle birlikte toplu olarak işten çıkarmalara giden ilaç firmalarının elindeki en büyük kozu da ekonomik nedenler. 2012’nin ilk çeyreğine kadar da bu indirimi bahane gösterip eleman çıkarmaya devam edecekler.
İşveren de işçiye dava açıyor
Şirketler şu sıralar işten çıkartacakları elemanları ile paket anlaşmalara gidiyorlar. İşe iade davalarının önüne geçmeyi amaçlayan bu paketler kıdem ihbar tazminatı dışında 1-5 yıl arası çalışanlara 4 maaş, 5-8 yıl arası çalışanlara 6 maaş ekstradan verilmesini içeriyor. Bunlara karşılıklı anlaşma (ikale) sözleşmeleri deniyor. Ancak ek paketler üzerinde anlaşıp paketi alıp bir de üstüne işe iade davaları açan mümessiller olunca firmalar da bu kez anlaştıkları çalışanlarına karşı dava açıyorlar. Birkaç mahkeme de işveren lehine karar çıktı. ’Sebepsiz zenginleşme’ olarak kabul edilen bu davalarda genellikle işveren haklı bulunuyor.
İşe iade davası açmak için neler gerekli?
Kişinin çalıştığı kurumda en az 30 kişinin istihdam edilmesi
Kişinin dava açacağı kurumda en az 6 ay çalışmış olması
Kişinin kurumda işveren konumunda olmaması şart.
Pınar ÇELİK- SABAH
