SUNUŞ
Eczacılık, eczaneler değişiyor, dönüşüyor...
Sağlık danışmanlığı, eğitimler, yeni konsept vs. vs....
Dedik ki; biraz da Dünya’ya bakalım.
Öyle ya! Bizim dışımızda dünyada neler oluyor... Bakmak gerekiyor.
Sevgili arkadaşımız, değerli meslektaşımız, Ecz. Ayşe ARIK COŞKUN çok değerli ve mesleğimize ışık tutacak bir yazı dizisi hazırlamaya başladı.
Tek tek, ülke ülke eczane eczacılığını mercek altına aldı.
İlk çalışma: ’’Almanya’ da Eczane Eczacılığı’’.
Yazı dizisinin bölümlerini tamamlandıkça olabildiğince kısa aralıklarla yayınlayacağız.
Sevgili Ecz. Ayşe ARIK COŞKUN’ a gönül dolusu teşekkür ediyoruz...
ECZACININ SESİ
ALMANYA’DA ECZACILIK
Almanya ya da resmi adıyla Almanya Federal Cumhuriyeti, Orta Avrupa’da bir ülkedir. Kuzeyinde Kuzey Denizi, Danimarka ve Baltık Denizi; doğusunda Polonya ve Çek Cumhuriyeti; güneyinde Avusturya ve İsviçre; ve batısında Fransa, Lüksemburg, Belçikave Hollanda bulunur. Almanya 357.021 km²’lik bir alanı kaplar ve ılıman iklim kuşağının içinde yer alır. 81,5 milyonun üzerindeki nüfusu ileAvrupa Birliği’nin en büyük nüfusa sahip ülkesi konumundadır.[1] Almanya, Amerika Birleşik Devletleri’nden sonra, dünyanın en çok göç alan ikinci ülkesidir.[2]
Almanya’ya ufak bir bakış attıktan sonra asıl ilgilendiğimiz konuya, yani “Almanya ‘da ECZACILIK nasıl olur?” a giriş yapalım...
.jpg)
Kırmızı bir A harfinin içinde kadeh ve sarılı yılandan oluşan sembolle gösterilir Almanya ‘da eczaneler. 14 eyalette 22 fakültede, 1 yılı pratik eğitim olmak üzere 5 yıllık eczacılık fakültesi lisans eğitimini tamamlayan kişiler, Almanya’da eczacılık mesleğini icra etmeye hak kazanırlar. Almanya’da eczacılar sadece doktorlar gibi sağlık profesyoneli olarak düşünülmez, aynı zamanda hem mimarlar gibi bağımsız bir uzman hem de vergi ödeyen tacirler gibi serbest meslek erbabı olarak düşünülür. Almanya’da eczanenin mutlak sahibi ya da işletmecisi “Eczacı” olmak zorundadır. İlgili kanunlara uygun olduğu sürece eczacının istediği yer ve zamanda eczane açma yetkisi bulunur.
Almanya’da bir kişinin birkaç farklı eczaneye sahip olması yasaktır ama bir eczacı bir tanesi ana eczanesi olmak üzere ve diğerleriyle aynı civar/bölge de olmak şartıyla 3 şube eczane açabilir. Her şubede de mesul müdür olarak ayrı birer eczacı bulunmak zorundadır. Kanunlara göre zincir eczane uygulaması yasaktır.
Aşağıdaki tabloda daha net göreceğiniz gibi eczane sayısı 2009 yılından beri düşüş göstermektedir. 2014 istatistiklerine göre son eczane sayısı 20,441 olup bu rakam 1990 yılından beri en düşük seviyesine ulaşmıştır. Bunun da sebebi sağlık hizmetleri ile ilgili siyasi durumlarla beraber, eczaneler arası rekabetin artışı hatta şube eczanelerin bir miktar artışı sebebiyle yeni eczanelerin açılmasının rekabet dolayısıyla daha da zorlaşmasıdır.
Tablo:1 Almanya’da Eczane Sayısı
* Pharmacies with an operating licence pursuant to Section 2 of the German Pharmacies Act [Apothekengesetz]
Source: ABDA-Statistik ALMAN ECZACILAR DERNEKLERİ FEDERAL BİRLİĞİ
Toplamda bulunan 20,441 eczaneden 16,269 tanesi görüldüğü üzere ana eczane dediğimiz eczane grubundadır. Bunlardan bir şubesi olanların sayısı 2187, iki şubesi olanların sayısı 592, üç şubesi olanların sayısı da 267’dir. 2004 yılında kanunda yapılan bir değişiklikle şube eczane sistemine izin verilmesinden sonra, bu trend yükselişe geçmiştir. Daha önce de bahsettiğimiz gibi şube eczanelerin mutlaka aynı bölgede yakın çevrede bulunma zorunluluğu ve mesul müdür eczacı çalıştırma zorunluluğu vardır.
Avrupa Birliği ülkeleri geneline baktığımızda her 100.000 kişiye düşen eczane sayısı ortalama 31 iken, bu oran Almanya’da 25’tir.
2014 yılı sonu itibarı ile Almanya ‘da istihdam edilen eczacı sayısı 60.000 in üzerindedir. Bu rakamın 49,821 gibi önemli bir kısmı eczane eczacılığı alanında çalışan kişilerden oluşmaktadır. Bunu, yaklaşık 10,000 gibi bir rakamla ilaç endüstrisi takip etmektedir. Ayrıca hastanelerde, üniversite ve devlet kurumlarında da eczacı istihdamı yapılmaktadır. Toplam istihdam edilen eczacı sayısının yaklaşık %70 ini kadınlar oluşturmaktadır.
ECZANELERDE İSTİHDAM
Almanya’da eczacılık sektörü hemen hemen her ülkede olduğu gibi istihdama önemli bir katkı sağlar. 150.000 den fazla kişi eczanelerde çalışmaktadır. Bu rakamın üçte biri bizzat eczacıların kendisidir, geri kalan istihdam ise PTA(Pharmaceutical Technical Assistant) denilen Eczacı teknik asistanı (bizdeki eczane teknisyenliği) ve PCE (Pharmaceutical Commercial Employee) denilen eczacı yardımcılığı olarak da tabir edebileceğimiz iş koludur. Ayrıca eczaneler 7500 den fazla kişiye hem eczacı hem çalışan düzeyinde staj imkanı sağlamaktadır.
PTA, 2,5 yıllık eczane teknisyenliği önlisans derecesine sahip olmak zorundadır. Eczacıdan sonra ilaç hazırlamakta en yetkili çalışandır. Reçeteyi karşılama ve ilacı hastaya sunmaya yetkilidir. PCE ise meslek lisesi denginde eczane yardımcılığı okumuş kişidir. Eczanede stok takibi, ilaç siparişi, raf düzeni, genel tedarik ve satış artırıcı faaliyetler gibi sorumlulukları vardır. Reçete hazırlayabilir ama ilacı son tüketiciye sunma hakkı ve bilgi verme hakkı yoktur.2014 verilerine göre 49,821 eczacı, 61,973 PTA, 32,946 PCE eczanelerde çalışmaktadır. Bunun da %89.1 ini yine kadınlar oluşturmaktadır.
ECZANELERDE İŞLEYİŞ, REÇETE KARŞILAMA ve SATIŞ
Peki, Almanya’da eczaneler neler yapıyor? Aslına bakarsanız aşağı yukarı aynı oranda nüfusa sahip olan Almanya ile eczacılık anlamında karşılaştırmamızı daha net yapmamız için rakamlarla eczacılığın işleyişine bir göz gezdirelim…
Almanya’da sayısı 20.000 den fazla olan eczaneler, 2014 güncel verilerine göre 1 milyardan fazla hastaya hizmet vermiştir. Bu da günde ortalama 3,6 milyon hasta demektir.*4 Ayrıca eczaneye gelemeyecek durumda olan hastalara günlük 250.000 civarında evde ilaç servisi verilmektedir. Gece nöbeti ve acil durumlarda da yaklaşık 1400 eczane her gece 20.000 kadar hastaya yine kapsamlı şekilde sağlık hizmeti sunmaktadır.
Yaklaşık 100.000 adet kullanıma hazır dediğimiz ticari ilaç devlet tarafından satılabilir onayı almıştır. Bunun yaklaşık 48.000 i reçete ile satılabilir, 52.000 i ise reçetesiz de satılabilen ilaç kategorisindedir. *5
Alman Ticari İlaç Pazarına Genel Bakış
Çoğu durumda ise kullanıma hazır ilaçlar hastaların özel tıbbi ihtiyaçlarını karşılamamaktadır. Eczaneler burada çok önemli bir görev üstlenip doktor reçetesine uygun majistraller hazırlamaktadır. 2013 yılında zorunlu sağlık sigortası kapsamında(SHI) toplam 14.1 milyon majistral hazırlanmıştır ve bunun 1milyonu çocuklara yönelik tedavi amacını taşımaktadır.
Geçmiş yıllara oranla ve ilaç endüstrisinin gelişimine paralel olarak majistral ilaç yapımı azalsa da, 2013 verilerine göre 7.9 milyon standart majistral, 2.9 milyon methadone (opiyat agonisti SSS analjezik) preparatı, 2.3 milyon sitostatik preparat, 1 milyon da kişiye özel parenteral solüsyon hazırlanmıştır. *6
ECZANELERDE İLAÇ FİYATLANDIRMASI
Ticari reçeteli ilaçların fiyatları, tüketici ve eczacıları korumak amacıyla İlaç Fiyat Kanunnamesinin öngördüğü şekilde tüm ülke genelinde tektir. Ancak reçete zorunluluğu olmayan ilaçlar için eczaneler isterlerse kendi fiyatlarını belirleyebilme hakkına sahiptir.
2004 yılından itibaren hatta özellikle son 2 yıl içerisinde zorunlu sağlık sigortasının (SHI) ödediği ilaç fiyatları belirgin şekilde düşerken, sigortalı payı artmaya devam etmektedir. *7 Bunun sebebi de SHI’nın ilaç harcamalarını kısıtlamak için çeşitli kanunlar çıkarılıp eczane ve ilaç üreticisi bazında reçeteli ilaçlar için iskonto zorunluluğu getirilmesidir. Halihazırda eczane iskontosu KDV dahil 1.77 Euro olarak sabitlenmiştir. Bu miktar reçete karşılama anında düşülerek hesaplanır ve tüm eczaneler bazında yıllık 1 milyar Euro’dan fazla bir rakamdır.
Bir eczacının reçete başına meslek hakkı ücreti “8.35 Euro” olarak kanun nezdinde düzenlenmiştir. Reçetesiz ilaçlarda ise her eczacı kendi meslek hakkı ücretini kendisi belirler. Bunun yanı sıra Almanya diğer 28 Avrupa Birliği ülkesi arasında ilaca uygulanan %19 KDV oranı ile Danimarka ve Bulgaristan’dan sonra 3. Sıradadır.
Reçeteli bir ilacın fiyatlandırma örneğine bakarsak:
*
*Tutara göre bazen %10 da olabilmektedir. ** SHI’nın yaptığı bazı özel indirimlerle ilgili anlaşma varsa değişebilir.
Sigortalı hastalar reçetenin %10’unu sigortalı payı olarak öderler. Kanuna göre bu pay 5 Euro’dan az, 10 Euro’dan fazla olamaz. Tüm ilaçlar ele alındığında ortalama olarak 2.7 Euro’ya tekabül eder. Bazı ilaçların katkı payı ödemesi bulunmadığı gibi bazı sigortalılar katılımdan muaftır.
Ülke genelinde zorunlu sağlık sigortası (SHI)* verilerine bakarsak 2014 yılı için toplam 205.33 milyar Euro’luk harcama yapılmıştır, bunun dağılımı ise aşağıdaki şekilde detaylı olarak gösterilmiştir
* Provizyon alınan
**Eczanelerde satılan
Sources: Bundesministerium für Gesundheit (BMG)
BİR ECZANENİN ORTALAMA KARLILIK ANALİZİ
Almanya’da bir eczanenin yıllık ortalama cirosu 2 milyon Euro civarındadır. Bunun dörtte 3 ü satış giderlerine, bir miktarı personel ve diğer maliyetlere harcanır. Ortalama kalan brüt kar vergi öncesi yaklaşık yıllık 129.000 Euro civarındadır (2014 verilerine göre)*8. Bu kalan miktardan eczacılar vergi öderler, eczaneye yatırım yaparlar ve emeklilik fonuna para aktarırlar.
Ortalama gelir düzeyindeki bir eczanenin yıllara göre analizine bakacak olursak:
Almanya’da eczaneler gelirinin %90’nını tamamlayıcı sağlık ürünlerinden, OTC ürünlerinden elde eder ancak satışının %80 i reçeteli satıştan oluşur.
2014 istatistiklerine göre Almanya genelindeki eczanelerden KDV hariç 45.8 milyar Euro satış yapılmıştır. Bunun %93.2 si ilaçlardan %6.8 i ise terapötik yardım, gıda takviyeleri, vitamin mineraller, kişisel bakım hijyen ve kozmetik ürünleri gibi tamamlayıcı ürünlerden gerçekleşmiştir. Yukarıda bahsettiğimiz ana kar marjını oluşturan ürünler bunlardır.
Ülke genelinde de toplam 1 milyon 391 bin reçete karşılanmış olup bunun %53.4’ü reçete zorunlu ilaçlar, %43.7’si reçetesiz ancak sadece eczanede satılan ilaçlar ve %2.9’u da OTC ürünlerinden oluşmuştur.*9
Şimdiye kadar rakamlarla analiz ettiğimiz eczacılığa son olarak, bir de kendi meslek örgütleri gözünden bakalım. ABDA (Federal Union of German Associations of Pharmacists) yani Alman Eczacılar Dernekleri Federal Birliği bu anlamda önemli rol üstlenmektedir. Bu amaçla 2014 yılında Alman eczacılar gününde üzerinde bir yıldan fazla çalışılmış olan “APOTHEKE 2030” başlıklı bir yol haritası eczacıların büyük çoğunluğu tarafından kabul edilmiştir. Böyle bir stratejik kararın alınmasının altında yatan sebep ise büyük ölçüde Almanya’daki mevcut sağlık sistemin kaynaklar üzerinde yaptığı finansal baskıdır. “APOTHEKE 2030” eczacılık hizmetini gelecek yıllar için daha net şekillendirmeyi, eczacının sağlık sistemindeki rolünü yeniden tanımlamayı ve bu kamu hizmetini daha ileriye taşımayı hedeflemektedir.
Ecz . Ayşe ARIK COŞKUN
Kaynaklar
1.^ Avrupa Birliği ülkeleri nüfusları en.wikipedia.org
2.^ "Germany Top Migration Land After U.S. in New OECD Ranking". Bloomberg. 20 May 2014. 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 August 2014.
3. Year-end figures
Pharmacies with an operating licence pursuant to Section 2 of the German Pharmacies Act [Apothekengesetz]
Source: ABDA-Statistik ALMAN ECZACILAR DERNEKLERİ FEDERAL BİRLİĞİ
4.FIGURES 2014 Sources: Nacht- und Notdienstfonds, aponet.de, Deutsches Arzneiprüfungsinstitut e. V. (DAPI)
5. Date: January 2015 Source: Bundesinstitut für Arzneimittel und Medizinprodukte (BfArM)
6. Sources: Arzneiverordnungsreport (AVR), Deutsches Arzneiprüfungsinstitut e. V. (DAPI), ABDA-Statistik
7. Sources: Wissenschaftliches Institut der AOK (WIdO), Statistisches Bundesamt (Destatis)
8. Treuhand Hannover
9. Source: INSIGHT Health GmbH & C0
