Değerli Meslektaşlarım,
Bu hafta sizlerden gelen istekler doğrultusunda Alkol Borique çözeltisinden bahsetmek istiyorum.
Meslektaşlarımız bu preparatın hazırlanışında uğradıkları SGK kesintilerinden yakınmaktadırlar. Ben bu yazımda yapılan kesintiler hakkında düşüncelerimi yazarken bunun sadece bana ait bir yorum olduğunun altını çizmek istiyorum. SGK da görevli meslektaşlarımızın da kendi yorumlarına göre hareket ettiklerini yazının sonunda hep beraber göreceğimizi düşünüyorum.
Öncelikle FARMAKOPE nedir; bir hatırlayalım isterseniz.
Etken maddelerin ve ilaçların canlılara tedavi ve koruyucu olarak verilebilmesi için lüzumlu özelliklerini tesbit eden resmi kitaplara FARMAKOPE denir. Yunanca Pharmakon (ilaç) ve Poiein (hazırlama) kelimelerinden yapılmıstır. Farmakopeler her devletin ilim otoritelerine hazırlattığı bir talimatname ve kanun niteliğinde bir emirnamedir.
FARMAKOPELER HAKİM, HEKİM VE ECZACI ARASINDA KARŞILIKLI ANLAŞMA ARACIDIR.
Bu kitaplar için eskiden kanun anlamına gelen KODEKS adı kullanılırdı. Bu ad çok genel bir anlam tasıdığından dünyaca terkedilmiş ve Farmakope adı kabul edilmistir.
Demek ki ihtilaf durumunda başvurulacak bir tek temel kaynak kitap vardır. O da farmakopelerdir. Bunun dışında yapılanlar yorumdan öte geçmez.
İsterseniz Farmakopemizde ALKOL (ETHANOL) denince karşımıza nasıl bir tanımlama çıkmakta bir bakalım.
TF.1974 ETHANOLUM (Sayfa 235-237)
ETHANOLUM-ETANOL
Etanol, etil alkol ve su karışımıdır. Yüzde 95 h/h den az, yüzde 96,8 h/h den çok, yüzde 92,5 a/a tan az ve yüzde 95,0 a/a tan çok C2H6O ihtiva etmemelidir.
ETHANOLUM ABSOLUTUM-ABSOLÜ ETANOL
C2H6O Absolü etanol yüzde 99,0 a/a den az C2H6O ihtiva etmemelidir.
ETHANOLUM DILUTUM-DİLUE ETANOL
Dilüe Etanol, etil alkol ve su karışımıdır. Yüzde 69,1 h/h den az ve yüzde 71,0 h/h den çok, yüzde 61,5 a/a tan az ve yüzde 63,5 a/a tan çok C2H6O ihtiva etmemelidir.
Borik asit in tanımına farmakopemizde bakacak olursak;
ACİDUM BORİCUM TK. 1974 (Sayfa 16-17)
25 kısım suda
3 kısım kaynar suda
16 kısım etanol(%95) R de ve
5 kısım gliserol(%85) R de erir.
Etki ve kullanılışı: Antiseptik.
Değerli meslektaşlarım Etil alkolün ve Borik asitin Farmakopemizdeki tanımından sonra konumuza dönecek olursak;
Etil alkol bakterisit, fungusit, virüsit ve mikrobakterisit aktivitelere sahiptir.
Bu formülde kullanılan Alkolün antimikrobik etkinlikte yoğunluğu önem arzetmektedir.
Etil Alkol %60-90 yoğunlukta etkin olmakla birlikte cilt antisepsisi için %70'lik yoğunluk (vol/vol) optimal etkinlik gösterir. Buna karşılık yoğunluk %50'nin altına düştüğünde aktivitesini büyük ölçüde kaybeder.
Alkol etkisini proteinleri pıhtılaştırarak ve lipitleri eriterek gösterir. Protein denatürasytonu bir miktar su varlığını gerektirdiğinden mutlak (%96) alkolün antimikrobik etkisi zayıftır.
Şimdi toparlayacak olursak
1- 70 Derece alkol etkisi ile ilgili El dezenfektanı sayfasında görülen ingilizce açıklama gayet açıktır, "70 derece alkol en antiseptik orandır ve bakterilerin %99.9'unu bir dakikada öldürmektedir":
Alcohol rub sanitizers containing at least 70% alcohol (mainly ethyl alcohol) kill 99.9% of the bacteria on hands 30 seconds after application and 99.99% to 99.999% in one minute.
referans: http://en.wikipedia.org/wiki/Hand_sanitizer
2- Borik asitin suda çözünme oranı aşağıda görüleceği gibi ısı oranı artıkça çözünürlüğü artıyor, bu yüzden 96 derece alkol yerine 70 derece alkol kullanmakta borik asitin alkolde çözünürlüğünü artıracaktır. Hafif ısıtıldığında (25-30 derece) çözülecektir:
100 ml saf suda borik asit çözülme oranı
2.52 g/100 ml (0°C)
4.72 g/100 ml (20°C)
5.70 g /100 ml (25°C)
19.10 g/100 ml(80°C)
27.53 g/100 ml (100°C)
Netice olarak formül eğer haricen kulakta mantar/enfeksiyon için yazılmışsa 70 derece alkol ile hazırlanmış preparatların daha etkili olacağı bilimsel çevrelerce kabul edilmiştir.
Hazırlanışı;70 derece alkol hazırlanır sonra borik asit ilave edilir ve magnetli karıştırıcıda 25-30 dereceye kadar ısıtılır. Reaksiyon dönüşümsüzdür.
SONUÇ OLARAK; BİLİMSEL ANLAMDA % 70 LİK ALKOL ÇÖZELTİLERİ FORMÜLÜN İDEAL HAZIRLANMASINI GEREKTİRSEDE;
Eczanelerimize gelen örnek; %3 ALKOL BORİK çözeltilerinde Hekim tarafından formülde kullanılacak alkol derecesi belirtilmedikçe meslektaşlarımızın FARMAKOPEMİZDE alkol denilince anlaşılan %96'lık Etanolü kullanması neticesinde kesintiye uğramaları ne derecede doğrudur?
%96'lık Alkolle hazırlanan formülün hastaya bir zararı olmayacağı ancak etkisinin tartışılacağı açıktır.
Bu anlamdan hareketle; Eczacının reçetedeki formüle müdahale hakkının olmadığı gerçeğini hatırlayarak eczacının insiyatif kullanarak kendiliğinden %70'lik alkol kullanmasının beklenemeyeceğini unutmamalıyız.
Bu arada meslektaşlarımızın da kesinti nedeniyle herhangi bir zarara uğramamaları için bu tür reçetelerde ilgili hekimi uyararak formülde kullanmak istedikleri alkol derecesinin yazılmasını sağlamalarının sorunu çözeceğini düşünmekteyim.
kaynak
Dezenfektan ve Antiseptiklerin sınıflandırılması( Ankem dergisi.4 no 3 )
DAS (Dezenfeksiyon antisepsi sterilizasyon derneği yayınları )
İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fak. sürekli tıp eğitimi etkinlikleri sempozyum dizisi no :6
ve değerli meslektaşım Uzm.Eczacı Farmasötik Kimyacı Anooshirvan Miandji'nin katkılarıyla
Tel: (332) 3520657 Fax: (332) 3512816
