SGK-TEB İlaç Temin Sözleşmesi, eczaneler tarafından fatura edilen reçetelerin nasıl inceleneceğini ve inceleme sonucu hangi işlemlerin yapılacağını “4.3.Fatura İnceleme ve Ödeme” başlıklı bölümün alt maddelerinde ayrıntılı olarak belirlemiştir.
Fatura İnceleme ve Ödeme başlıklı bölümün en önemli maddelerinden birisi 4.3.5. maddesidir. Bu maddede Kurum tarafından yapılacak kesintilere itiraz edildiği takdirde, bunu inceleyecek “itiraz inceleme komisyonun” yapısı düzenlenmiştir.
Eczacının itirazı sonrasında, komisyon itirazı incelemekte ve neticesinde oyçokluğu olmazsa konu “itiraz inceleme üst komisyonuna” havale edilmektedir.
Sözleşmenin 4.3.5. maddesi; “Eczane itiraz inceleme komisyonu; sağlık sosyal güvenlik merkez müdürü veya görevlendireceği personel başkanlığında, sağlık sosyal güvenlik merkezinde görev yapan 1 (bir) sağlık hizmetleri sınıfı personeli ile reçetesi incelenen eczacı ve bölge eczacı odasından bir eczacı olmak üzere toplam 4 (dört) kişiden oluşur. Kararlar oyçokluğu ile alınır. Eşitlik olması halinde genel müdürlükte oluşturulan itiraz inceleme üst komisyonuna gönderilir.” şeklindedir.
Bu tür komisyonlarda genellikle en büyük eleştiri, devlet temsilcilerinin daha çok üyesinin olması ve eşitlik halinde yine bir devlet temsilcisi olan komisyon başkanının oyuna göre karar verilmesi konularında yapılır. Haksız olmayan bir eleştiridir.
Ancak dikkat edilirse kesintilere karşı eczane “itiraz komisyonunun yapısı” ve “karar verme usulü” eşitlikçi ve dengeli bir yapıya sahiptir.
Bir kere kesintisi olan eczacının bu komisyonda üye olarak yer alıyor olması son derece önemlidir. Diğer yandan Kurum temsilcileri(2 üye) ile eczacının kendisi ve meslek örgütü temsilcisi (2 üye) şeklindeki eşit yapı ve hepsinden önemlisi kararın oyçokluğuyla alınıyor olması, bu komisyonun karar alma mekanizmasını baştan nesnel ve adil kılmaktadır.
Gerisi kuşku yok ki üyelerin bilgi birikimi, hukuk ve eşitlikçilik anlayışına kalmaktadır.
Bu eşit üye yapısı, “itiraz üst inceleme komisyonu” sözkonusu olduğunda biraz sekteye uğruyor gibi gözükse de; üst komisyonunun karar alma biçimi bu eksikliği başarılı biçimde doldurmaktadır.
Eczane itiraz komisyonunda kararların oyçokluğu ile alınması kuralı ile bağlantılı olarak, eşitlik halinde üst itiraz komisyonuna gönderildiğinde sözleşmeye göre “itiraz üst inceleme komisyonu” ve “üst komisyonun karar alma biçimi” şöyle oluşmaktadır: “Genel müdürlük itiraz inceleme üst komisyonu; Kurum’u temsilen 2 (iki) kişi, TEB’i temsilen 1 (bir) kişi olmak üzere toplam 3 (üç) kişiden oluşur. Kararlar oybirliği ile alınır.”
Görüleceği üzere, komisyonun oluşumunda devlet temsilcilerinin 2’ye 1 üstünlüğü bulunmaktadır. Bu ilk anda eleştirilebilir olmakla birlikte “karar alma usulü” devreye girdiğinde bunun hiçbir öneminin kalmadığı görülecektir.
Zira TEB’in temsilcisi bir kişi bile olsa, karar alma usulü oybirliği ile olduğu için, TEB temsilcisinin evet demediği hiçbir kesinti itirazı, “itiraz üst inceleme komisyonundan” reddedilmeyecektir.
Öncesinde itiraz inceleme komisyonunda da durum aynı şekildedir. Eczacının kesintiye yaptığı kendi itirazının haksız olduğunu kabul etmesi dışında, bu komisyon çoğunlukla karar aldığı için, ancak ve ancak bölge oda temsilcisinin itirazı reddetmesi halinde oyçokluğu oluşacaktır.
Nasıl protokol sadece SGK’nın olmayıp, ikisi de kamu kurumu sayılan SGK ve TEB’in üzerinde anlaştığı tek taraflı idari bir işlemse; itiraz komisyonlarından çıkan kararlar da sadece SGK’nın kararları değildir.
Eczane sözleşmesinin, kesintilerin (cezai şart ve feshe konu olan fiiller dışında) itirazı konusundaki başarılı ve objektif düzenlemesi nedeniyle, sadece SGK’nın bu komisyonlardaki üyelerine değil, ondan daha fazla, mesleki amacı dikkate alındığında meslek kuruluşlarına büyük iş düşmektedir. Başka bir deyişle bir eczacı kesinti itirazının reddedildiğini gördüğü zaman, meslek kuruluşunun da bunu izah edebilmesi gerekir.
Esas itibariyle bu komisyonlardaki tüm üyelerin, objektif ve hukuki davranmaları gerekmektedir. Ayrıca mesleki bilgi ve anlayış, hukuksal bakış açısı, kesinti bildirimlerinin önceden ve tam yapılması ve karşı tarafı dinleme alışkanlığı, kesintiler konusunda herkesi ikna eden bir zemin hazırlayacaktır.
