Genel olarak SGK-TEB Protokolü’nün gelişen eczacılık ve sağlık işlemleri çerçevesini yeterince kavrayamadığı, özellikle hukuki yetersizlikler taşıdığı dikkat çekmektedir.
Bu yetersizliklerden birisi de, geçmişte de çok tartışılan “dönem ya da fatura dönemi kavramı” ve bu kavramın içerik ve uygulamasındaki belirsizliklerdir.
Sözleşmede dönem, verilen reçetelerin ödenmesinde olduğu kadar, hukuksal yaptırımların uygulanmasında kolaylık ve açıklık sağlayan önemli bir konudur.
Özellikle inceleme çerçevesinin belirlenmesinde, fesih, cezai şart ve yazılı uyarı şeklindeki yaptırımların tekrarında, birleştirilmesinde, üst yaptırım uygulamasında önem kazanmaktadır.
2012 SGK-TEB Eczane Tip Protokolü’nün Tanımlar başlıklı 1.4.10. maddesi, “Fatura dönemi: Özel düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla, eczane tarafından her ayın birinci ve sonuncu günü dâhil olmak üzere verilen hizmetleri kapsayan dönemi…ifade eder” şeklindedir.
Görüleceği üzere Sözleşme, fatura dönemini, “Tanımlar” bölümünde genel olarak ilaçların verilmesi, reçetelerin teslimi, incelenmesi ve ödenmesine ilişkin bir zaman dilimi şeklinde belirlemektedir. Tanımın başındaki “özel düzenlemeler saklı kalmak” şeklindeki istisna halinin ise pek de neleri kapsadığı belli olmamakla birlikte, muhtemelen yine aynı çizgide, ancak bir aylık süreyi aşan reçete işlemlerini kapsamaktadır.
Buna karşın Sözleşme’nin sonraki maddelerinde “fatura dönemi” kavramı bu kısıtlı çerçeveyi aşarak, belki de bir hukuki metinde aranması gereken en önemli konulardan birisi haline gelmektedir.
Zira eczacılar, haklarında belli bir tarih aralığı için yapılan inceleme ve soruşturmayla herşey bitti zannederken, başka bir zaman yine aynı dönemin veya aynı tarih aralığındaki reçetelerin, yeniden incelendiğine tanık olabilmektedirler.
Bu durum; aynı konunun, şayet yeni ve açık bir delil olmadığı sürece bir kere incelenebileceği ve yaptırım uygulanacağı şeklindeki genel hukuk kuralıyla çelişkili olabileceği gibi; sözleşmenin belirsizliği karşısında örneğin aynı tarih aralığında aynı reçetelerin başka bir yönünün ya da aynı tarih aralığında farklı reçetelerin incelenmesi gibi ince noktaların ortaya çıkabileceğine işaret eder.
Bu söylenenlerin hepsi tartışmalıdır… Baktığınız yere göre değişen bir haklılık içerdiğini kabaca söylemek mümkündür. Başka bir deyişle Sözleşme’nin muğlak dönem kavramı, zaman zaman SGK’yı, zaman zaman eczacıları haklı çıkarabilecek niteliktedir.
Dolayısıyla bu belirsiz yapıyı gidermenin ve işlemlere tereddüt bırakmaksızın berraklık kazandırmanın yerinin SGK-TEB Protokolü olduğunu belirtmek gerekir. Bunu yapacaklar ise bu Protokol’ü hazırlayan ve imzalayanlar olacaktır.
Bir kere mevcut Sözleşme’nin, dönemle ilgili olarak kafasının hayli karışık olduğu söylenebilir.
Nitekim tanımlar başlığı altındaki dönem yanında, 4.3.2 maddesinde iade ve eksiklikleri tamamlanmayan reçetelerle ilgili “ödeme döneminden” söz edilmektedir. Peki “ödeme dönemi” kavramı nerede vardır. Tanımlar başlığı altında yoktur.
Ödeme dönemini; bir tanımlama olarak değil, içeriğini açıklama biçiminde, Sözleşmenin 4.3.1 maddesinde örnekleme yöntemini seçenler ve seçmeyenler için ödemenin nasıl ve hangi sürede yapılacağı şeklindeki anlatımdan çıkarıyoruz. Kurum’un bir çeşit iç işleyişini düzenleyen “Ödeme Genelgesi” ise bu anlatımın kaynağını oluşturmakla birlikte, netice itibariyle Ödeme Genelgesi sözleşmeye yansıtılmadığı sürece bir iç işleyiş metnidir.
Yine fatura dönemi, örnekleme yöntemini seçen eczacıların bir dönemde fatura ettikleri reçetelerdeki hata oranının teşmilinde ve kesintinin A grubunda % 3, B grubunda % 5’i geçmesi halinde 5 gün içinde tüm reçetelerin incelenmesi itirazında önemlidir.
Ancak dönem kavramı, Protokol’ün “Sözleşmenin Feshi ve Cezai Şartlar” başlıklı 5. bölümü ile “Cezai Şart ve Feshe İlişkin Genel Hükümler” başlıklı 6. bölümünde yaşamsal önem kazanmakta ve farklı anlamlara gelebilmektedir. Duruma göre eczacı mağduriyeti de yaratabileceği için ayrıntılı düzenlenmesi ve pek tabi ki ayrıntılı incelenmesi gerekmektedir.
Bir sonraki yazıda “dönem kavramını” çok önemli bir yönüyle, sözleşmedeki yaptırımlar bakımından irdelemeye çalışacağız.
