Yrd. Doç. Dr. Murat DOĞAN
Kolin nedir?
Kolin iki karbon zinciri içeren ama farklı bir yapıda olan kuartener bir amindir ve B vitamini ile ilişkili bir temel besin maddesidir. Bu temel besin maddesinin vücutta üretimi olsa dahi vücudun ihtiyacı için diyetle dışarıdan alınması gerekir. Kolin, hücrelerin normal işlevlerini sürdürebilmek amacıyla gerekliliği olan ve suda çözünebilen bir besindir. Tükettiğimiz yiyeceklerin birçoğunda farklı miktarlarda kolin, kolin esterleri ve betain bulunur. Kolini en fazla alabileceğimiz besinler hayvansal kaynaklı olup özellikle karaciğer ve yumurta kolin zengini yiyecekler listesinin başında gelmektedir. Bitkisel kolin kaynakları ise kabuklu yemişler, buğday tohumu ve diğer baklagillerdir. 1977 yılında sıçanlarda yapılan bir çalışmaya göre kolin tedavisi alan sıçanların beyinlerindeki asetilkolin miktarının arttığı ve buna bağlı olarak kolinerjik aktivitenin arttığı belirlenmiştir. 1998 yılında yapılan çalışmaya kadar kolin vücutta üretildiği için diyetle alınmasına ihtiyaç olduğu düşünülmüyordu. Bu çalışma ile kolin esansiyel besin maddeleri arasına girerek ABD Tıp Enstitüsü tarafından günlük referans alım değerleri belirlenmiştir.
Kolinin Vücuttaki İşlevleri
İnsan vücudunda hepatik fosfotidilenolamin N-metiltransferaz yoluyla az miktarlarda kolin üretimi sağlanabilir.
Kolin metabolik olarak Betain, Fosfotidilkolin, Asetilkolin ve Sfingomiyelin sentezinde rol oynar.
à Betain, hücrede Kolin’den geri dönüşümsüz olarak mitokondride meydana gelir ve epigenetik mekanizmalar ile gen ekspresyonunu etkileyen bir metil grup dönorüdür.
àLesitin olarak da adlandırılan Fosfatidilkolin önemli bir zar fosfolipidi olup sinyalizasyonda, hücre zarının işlev ve yapısında kilit rol oynar.
àSfingomiyelinler fetal gelişimde sinirlerin miyelizasyonu için önemlidir. Bununla birlikte seramid, diaçilgliserol gibi hücresel sinyal moleküllerini üretir ve fetal gelişim için bu moleküller önemli roller üstlenirler.
àAsetilkolin beyin fonksiyonlarının düzenlenmesi ve sinyal mekanizmasında yer alan önemli ve çok sık kullanılan bir nörotransmitterdir.
Fizyolojik açıdan ise Kolin, lipit metabolizmasında, beyin gelişiminde, karaciğer ve kas fonksiyonlarının düzenlenmesinde aktif olarak rol alır.
Gelişimsel Dönemde Kolin’in Önemi
Yapılan araştımalara göre bireylerin doğum öncesi ve doğum sonrası ilk 1000 günün önemi vurgulanmaktadır. Yapılan hayvan ve insan çalışmalarında fetüs ve yenidoğanlarda kolin ihtiyacının yetişkin bireylere göre daha fazla olduğu görülmüş gen metilasyonunu ve ekspresyonunu değiştirebildiği için ise nöronal aktiviteyi etkilediği düşünülmektedir. Bununla birlikte kolin takviyesinin anne karnında alkole maruz kalan çocukların nörolojik ve bilişsel problemlerini tedavi edici etki oluşturduğu görülmüştür. Yapılan hayvan çalışmalarında ise kolin alımının Down Sendromu, Rett Sendromu gibi kalıtsal hastalıkların yarattığı beyin hasarına ve bilişsel düşüşlere karşı koruyucu etki gösterebileceği gösterilmiştir. Gelişimsel dönemde diyetle kolin alınması önem teşkil eder. Yapılan hayvan araştırmalarına göre hamilelik döneminde annenin kolin düzeylerinin düşük olması yavruda beyin gelişimi bozuklukları, bilişsel ve davranışsal bozukluklar oluşmasına neden olabilir. Bu araştırmalar gösteriyor ki Kolin anne karnında koruyucu ve iyileştirici etki gösterir.
Kolin Eksikliği
Gebelik sırasında yaşanan Kolin eksikliği zayıf beyin gelişimi, uzun vadeli bilişsel ve davranışsal feri dönüşümsüz problemlere neden olabilir.
Genellikle karaciğer problemleri ve organ işlev bozuklukları görülebilen kolin eksikliği ile ilgili 18-70 yaş aralığındaki katılımcılarla yapılan bir araştırmaya göre vücudun ihtiyacı olan kolini almayan deneklerde organ işlev bozuklukları ve karaciğer yağlanmasının arttığı ve tekrar kolin takviyesi verildiğinde belirtilerin tersine döndüğü gösterilmiştir.
Kolin İçeren Besinler
Kolin hem suda hem yağda çözünebilen bir besindir. Ağırlıklı olarak yağ ve kolesterol içeren gıdalarda bulunan Kolin alım değerleri sağlık veya çevresel etkilere göre bireyden bireye farklılık gösterebilmektedir.
àBaklagiller
àKaraciğer
àYumurta
àSoya
àBuğday Tohumu
àKabuklu Yemişler
Kaynakça
